Στο μυστηριώδες άβατο της αρχαίας ομορφιάς, στη Σπάρτη

Για τον Πλάτωνα η ομορφιά βρισκόταν στον πυρήνα του κόσμου των Ιδεών, ενώ για τον Αριστοτέλη συνδεόταν άμεσα με το Καλό και το Αληθές. Ωστόσο, ήταν τέτοια η ανάγκη των απλών ανθρώπων να «συνομιλήσουν» με το ωραίο, που έβρισκαν πάντα τρόπους να το απεικονίσουν σε ό,τι χρησιμοποιούσαν στην καθημερινότητά τους. Αυτή ακριβώς την ανάγκη αποκαλύπτει η περιοδεύουσα έκθεση «Οι αμέτρητες όψεις του ωραίου» που συνδιοργάνωσε το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο με το Πολιτιστικό Ιδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ), με τη στήριξη του Δήμου Σπάρτης, στο Μουσείο Ελιάς και Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη. Πρόκειται για ένα από τα εννέα μουσεία του Δικτύου ΠΙΟΠ, στο οποίο οι επισκέπτες παίρνουν μια γεύση –μέσα από επιλεγμένες αρχαιότητες από τους προϊστορικούς έως και τους ρωμαϊκούς χρόνους– της ομότιτλης που θα γίνει τον Μάιο στην Αθήνα.

Σε έναν χώρο που «ντύθηκε» από άκρη σε άκρη με μαύρη μοκέτα και οι τοίχοι του από λευκές με πτυχώσεις κουρτίνες, ο επισκέπτης του Μουσείου της Σπάρτης ένιωθε σαν να εισερχόταν σε ένα μυστηριώδες άβατο. Οι καθρέφτες στις προθήκες, ο υποβλητικός φωτισμός και οι προβολές ενισχύουν το αφήγημα για το πάθος του ανθρώπου, ανά τους αιώνες, να εντάξει το ωραίο στη ζωή του. Παρακολουθούμε πώς αποτυπώθηκε σε έργα τέχνης και αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Οπως στο αγαλμάτιο της θεάς Αφροδίτης που είναι πλαισιωμένη από φτερωτούς Ερωτες, το κλασικό πρότυπο της θηλυκότητας στο οποίο αντάμωναν η έλξη και η σαγήνη. Αλλά και στον τρόπο που σμιλεύτηκαν οι γυναικείες μορφές του κυκλαδικού πολιτισμού.

Η αξία του ελαιόδενδρου επίσης αναφέρεται στην έκθεση. Στην πινακίδα Γραμμικής Β διαγράφεται το συλλαβόγραμμα του ελαιόλαδου. Οι θεές το αγαπούσαν ιδιαίτερα. Οι ομηρικοί ήρωες το χρησιμοποιούσαν στα ρούχα  τους. Οι αθλητές το κουβαλούσαν πάντα μαζί τους στα γυμνάσια, στο προσωπικό τους αγγείο τον αρύβαλλο για να αλείφουν το σώμα τους, κι έπειτα το αφαιρούσαν με τη στλεγγίδα. Η γυναικεία λαχτάρα για το ωραίο καθρεφτίζεται επίσης στα κοσμήματα της έκθεσης. Στην ερυθρόμορφη πυξίδα (425 π.Χ.) με τις μεσήλικες γυναίκες γίνεται φανερό ότι οι Αθηναίοι δεν ανέχονταν να αποτυπώσουν την ασχήμια. Οι γυναίκες ντύνονταν κομψά, χτενίζονταν περίτεχνα, λεύκαιναν τα πρόσωπά τους με ψιμύθιο (ανθρακικό μόλυβδο), έβαφαν μάγουλα και χείλη με κόκκινο από φύκια, με μίλτο (κόκκινο ορυκτό χώμα) και χυμό από μούρο. Για τα φρύδια και τα βλέφαρά τους χρησιμοποιούσαν κυρίως αντιμόνιο ή κάρβουνο, με μείγμα από ασπράδι αβγού, αμμωνία και ρετσίνι ή τη ρίζα μολόχας. Η ανεπιθύμητη τριχοφυΐα του σώματος αφαιρούνταν με τη φλόγα των λύχνων, καυτή στάχτη, σκευάσματα με βάση το ρετσίνι ή την πίσσα. Οσο για τα αρώματα, πίστευαν ότι τα παρασκεύαζαν γυναίκες που κατείχαν την τέχνη της μαγείας.

Στο τραπέζι με τα δεκάδες πλέξιγκλας κουτάκια, απλώνονται πρώτες ύλες: μαντζουράνα, ρίζες φλαμουριάς, σχοίνο, πεύκο, ό,τι χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι για τα αρώματα. Δίπλα κανέλα, ίριδα, κέδρος, κάρδαμο, κάρβουνο ήταν τα υλικά για το make up των γυναικών. Σχεδόν όλα μπορούν να τα αγγίζουν οι επισκέπτες.

Στην ομιλία του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Προκόπης Παυλόπουλος, που εγκαινίασε το περασμένο Σάββατο την έκθεση, σημείωσε πως τα εκθέματα «αποτελούν μικρό τμήμα της τεράστιας κληρονομιάς μας, αλλά άκρως συμβολικό», υπογραμμίζοντας τη σημασία της ελιάς και ό,τι αυτή συμβολίζει σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς.

Η μικρή αυτή περιοδεύουσα έκθεση θα μεταφερθεί το 2018 στο Μουσείο Αργυροτεχνίας (Ιωάννινα) και στο Μουσείο Μαρμαροτεχνίας (Τήνος), ενώ το 2019 θα ταξιδέψει στο Μουσείο Πλινθοκεραμοποιίας (Βόλος) και στο Μουσείο Μαστίχας (Χίος). Στο μεταξύ, στη Σπάρτη, κινητοποίησαν ήδη τα σχολεία που άρχισαν να κλείνουν επισκέψεις.

ΠΗΓΗ:kathimerini.gr