Ο πόλεμος δεν είναι παιχνίδι

Πόλεμος: ένοπλη σύγκρουση μεταξύ κρατών, λαών, ομάδων. Έντονος, σκληρός αγώνας, πάλη για επικράτηση, ανταγωνισμός. Έντονη προσπάθεια, εκστρατεία ενάντια σε κάτι ή σε κάποιον.


Διαβάζω και ξαναδιαβάζω τους ορισμούς του πολέμου. Ψάχνω να βρω σ’ αυτόν έστω κάτι λίγο ελκυστικό αλλά μάταια. Δε διακρίνω ούτε ψήγμα θελκτικότητας. Απορώ τι ωθεί τους ανθρώπους σε κάτι τέτοιο. Τόσοι πόλεμοι στην παγκόσμια ιστορία αλλά γιατί; Το ανθρώπινο είδος πάντοτε θα με εκπλήσσει. Πώς άραγε ικανοποιείται μια ψυχή μέσα από έναν πόλεμο;

Κι αν κάτι διδαχθήκαμε στο σχολείο και θυμόμαστε ακόμη καλά, αυτό είναι οι πόλεμοι. Απ’ την αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη ιστορία. Περσικοί πόλεμοι, Πελοποννησιακός, Ρωμαϊκές κατακτήσεις, Σταυροφορίες, Α’ Παγκόσμιος, Β’ Παγκόσμιος, Ψυχρός πόλεμος και τόσοι άλλοι. Με στόχο την κατάκτηση εδαφών, την υποδούλωση, την εξουσία, την υπεροχή, την επικράτηση θρησκευτικών απόψεων και τόσα άλλα ανούσια.

Και θαρρείς πως ο πόλεμος αφορά μόνο κάποιους άμυαλους. Μα ακούω κάθε μέρα τους μαθητές μου στο σχολείο να λένε πως στο διάλειμμα θα παίξουν «πόλεμο». Έχουν στήσει καταφύγια, χρησιμοποιούν ξύλα για όπλα και με το χτύπημα του κουδουνιού έχουν ήδη ξεχυθεί στη μάχη. Άλλοι χάνουν, άλλοι νικούν, άλλοι σκοτώνονται, άλλοι ζουν. Μα δεν είναι μόνο αυτό. Θα δεις συχνά με τα χέρια τους να σχηματίζουν όπλα και να σημαδεύουν τους συμμαθητές τους. «Μπαμ», «μπουμ» ακούγονται. Όλο λέξεις υπεροχής θα ακούσεις να ξεστομίζουν. «Εγώ είμαι πιο δυνατός», «Θα νικήσω», «Θα χάσεις», «Είμαι καλύτερη από ‘σένα».

Και ξέρεις και το άλλο; Και στο σπίτι «πόλεμο» παίζουν. Κάθονται μπροστά απ’ τα χαζοκούτια –λαϊκιστί τηλεόραση κι υπολογιστής– και παίζουν με τις ώρες βιντεοπαιχνίδια γεμάτα σκοτωμούς, αίματα, στρατιώτες, μάχες. Δεν τα παίζουν απλώς, θα έλεγα πως περισσότερο τα ζουν. Είναι τραβηχτική η άτιμη η τεχνολογία. Γραφικά, εφέ, ήχοι όλα σχεδιασμένα στην εντέλεια, ώστε να δημιουργήσουν μια εικονική πραγματικότητα πιο ενδιαφέρουσα απ’ την πραγματική.

Πες με περίεργη και συντηρητική, αλλά δεν μπορώ να δεχθώ το παιδικό παιχνίδι να περιλαμβάνει θάνατο. Τα παιδιά εθίζονται από πολύ νωρίς στη βία και στο έγκλημα μέσα από παιχνίδια, ταινίες, ειδήσεις στην τηλεόραση, που πλέον δε σοκάρονται σχεδόν με τίποτα. Ακούν για πόλεμο στη Συρία, αποτρόπαια εγκλήματα ανά τον κόσμο, θανάτους γνωστών και συγγενών κι οι αντιδράσεις τους φτάνουν σε σημείο απάθειας.

Βλέπω καθημερινά παιδιά ανταγωνιστικά κι επιθετικά, με μοναδική ευχαρίστηση μέσα από ένα παιχνίδι τη νίκη, την πρωτιά. Θέλουν να κατατροπώσουν τον αντίπαλο, να τον δουν να πέφτει στο έδαφος πληγωμένος παρακαλώντας για έλεος. Ένα παιχνίδι χωρίς νικητές και χαμένους δεν είναι αρκετά διασκεδαστικό.

Κι έτσι ρώτησα μια μέρα ένα παιδί γιατί πιστεύει πως γίνονται οι πόλεμοι. Κι απλώς με κοιτούσε με τα μεγάλα αθώα μάτια του κι αδυνατούσε να απαντήσει. «Είναι καλοί ή κακοί οι πόλεμοι;» συνέχισα. Κι εκείνο εξακολουθούσε να με κοιτά με απορία. «Υπάρχουν νικητές και χαμένοι στον πόλεμο;» επέμεινα. «Και τι είναι καλύτερο, να νικάς ή να χάνεις;». Τότε τα μάτια άστραψαν. «Φυσικά, υπάρχουν νικητές και χαμένοι και το καλύτερο είναι να νικάς». Λάθος. Μέγα λάθος. Στον πόλεμο μόνο χαμένοι υπάρχουν. Όπου υπάρχει θάνατος δεν υφίστανται νικητές. Κι οι μεν κι οι δε κάτι θα έχουν στερηθεί.

Στα παιδιά φροντίζει να το διδάξει κανένας αυτό; Εντυπωσιάζονται απ’ τα όπλα, τις πανοπλίες, την ενεργητικότητα που βλέπουν σε πολεμικές σκηνές. Εντυπωσιάζονται γιατί είναι κάτι που δε βλέπουν στην καθημερινή τους ζωή κι ως γνωστόν το άγνωστο και το απαγορευμένο είναι πάντοτε γλυκό. Τους εξήγησε, όμως, ποτέ κανείς τι σημαίνουν όλα αυτά;

Η παιδική ψυχή είναι αγνή κι έτσι θα πρέπει να παραμένει. Στη ζωή θα συμβούν τόσα άλλα που θα την αναγκάσουν να σκληρύνει. Το παιχνίδι, όμως, ας είναι αυθεντικό παιχνίδι. Χωρίς όπλα και μάχες. Χωρίς νικητές και χαμένους. Μεγάλο μερίδιο ευθύνης πέφτει σε γονείς και δασκάλους για να διαφυλάξουν τα παιδιά τους απ’ την απανθρωπιά αυτού του κόσμου.

Ας μου επιτραπεί να δώσω κι έναν δικό μου ορισμό.

Πόλεμος: Αντίθετο της λέξης «παιχνίδι».

Συντάκτης: Ουρανία Κάππου
Επιμέλεια κειμένου: Πωλίνα Πανέρη

πηγη:.pillowfights.gr